Global Media Monitoring Project στο ΤΕΠΑΚ

Στα πλαίσια του μαθήματος "Δημοσιογραφία στο διαδίκτυο", στις 25 Σεμπτεβρίου 2015 είχαμε ως επίσημη καλεσμένη την κ. Μαρία Αγγελή, κοινωνική λειτουργός του παγκόσμιου ερευνητικού προγράμματος "Global Media Monitoring Project". Συγκεκριμένα, το πιο πάνω ερευνητικό πρόγραμμα επαναλαμβάνεται κάθε πέντε χρόνια με σκοπό να καταγράψει με ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα την αναπαράσταση των γυναικών και των ανδρών στις ειδήσεις των ΜΜΕ, ενώ ταυτόχρονα πορεύεται πάντα με την ελπίδα για σπάσιμο των στερεοτύπων στα ΜΜΕ.

Αναλογιζόμενοι όλα τα πιο πάνω, θέλαμε και εμείς με τη σειρά μας να εξετάσουμε κατά πόσο ισχύει αυτό στα κυπριακά δεδομένα. Βέβαια, θα ήταν πλάνη αν υποστήριζε κανείς ότι δεν υπάρχει διάκριση των δύο φύλων στα κυπριακά μέσα μαζικής ενημέρωσης, αφού πρόσφατες μελέτες κατέδειξαν ότι μόλις το 18% είναι το ποσοστό των γυναικών που παρουσιάζονται στις ειδήσεις. Έτσι, με τη βοήθεια πάντοτε της κ. Μαρίας Αγγελή και τη δική της καθοδήγηση, χωριστήκαμε σε τρεις ομάδες ούτως ώστε να διεξάγουμε μια μικρή ποσοτική έρευνα. Στηριχτήκαμε σε τρεις διαδικτυακές εφημερίδες - RIKnews, Ant1iwo, Sigmalive-, καθώς και στα γεγονότα της ημέρας. Με μεγάλη μας έκπληξη είδαμε ότι μόλις το 18.45% ήταν γυναικίες αναπαραστάσεις, γεγονός που επιβεβαιώνει την αρχική μελέτη/έρευνα που αναφέραμε πιο πάνω.

Η κ. Μαρία Αγγελή παρουσιάζει τα ποσοστά της έρευνάς της

Ακολούθως, εμβαθύναμε τη συζήτησή μας, θέλοντας να εξετάσουμε κατά πόσο συμμετέχουν οι γυναίκες στον έντυπο τύπο, στο ραδιόφωνο και στη τηλεόραση αλλά και για το τι ρόλο κατέχουν στις ειδήσεις, στην πολιτική αλλά και στην οικονομία σε σύγκριση με τους άνδρες. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι γυναίκες είναι αόρατες στις ειδήσεις, καθώς και στον έντυπο τύπο, στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση. Επιπλέον, ο αριθμός των ανταποκριτών καθώς και των παρουσιαστών είναι περισσότερος από των γυναικών. Παράλληλα, παρατηρήσαμε ότι οι εθνικές ειδήσεις παρουσιάζονται από τους άνδρες αφού θεωρούνται οι πιο σημαντικές, ενώ οι διεθνείς παρουσιάζονται από τις γυναίκες. Π.χ. το κυπριακό πρόβλημα το οποίο είναι σημαντικό και υπερκαλύπτει τα υπόλοιπα καθώς και η οικονομική κρίση, παρουσιάζονται από άνδρες. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει στο τομέα της πολιτικής αλλά και της οικονομίας. Θεωρούν ότι οι άνδρες κατέχουν περισσότερη εμπειρία, η άποψή τους είναι πιο σωστή και τεκμηριωμένη καθώς και ότι εκπροσωπούν καλύτερα, γεγονός που υποδουλώνει τις γυναίκες και δημιουργεί κάποια στερεότυπα.

Η συνεχείς συζήτηση που είχαμε με την προσκεκλημένη μας, καθώς και ήταν μια διαδραστική διάλεξη, σε κάποια στιγμή οδηγήθηκε από μόνη της στο θέμα της βίας των γυναικών και έτσι είχαμε την ευκαιρία να μάθουμε κάποια στοιχεία που είναι άξια αναφοράς. Μόνο το 3% σε παγκόσμιο επίπεδο είναι ψευδής καταγγελίες για βιασμό και ότι σε κυπριακό επίπεδο υπάρχει κενό σε πολλές υποθέσεις που πήγαν στην αστυνομία και δεν καταδικάσθηκαν, γεγονός που δείχνει το πόσο υστερούμε, γι’ αυτό και φέραμε βοήθεια από το εξωτερικό. Επίσης, οι σύγχρονοι δημοσιογράφοι δεν άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζουν τις ειδήσεις. Η μόνη βελτίωση που παρατηρείται στα κυπριακά Media είναι ο τρόπος με τον οποίο οι δημοσιογράφοι περιγράφουν ειδήσεις που αφορούν βία κατά των γυναικών. Για παράδειγμα πλέον χρησιμοποιούν τον όρο "Οικογενειακή τραγωδία" και προσέχουν τι λεπτομέρειες θα πουν και πώς θα τις πουν, με άλλα λόγια κάνουν σωστότερη αναλογία πληροφοριών

Η διαδικασία της ομαδικής εργασίας

Θα ήταν λάθος μας να μην γίνει μια μικρή αναφορά στις τέσσερις προκαθορισμένες κατηγορίες στερεοτύπων που μάθαμε μέσα αοι την ανάλυση άρθρων που κάναμε, όπως και το να μην δοθούν κάποια παραδείγματα. Αρχικά, είδαμε την κατηγορία του "ξεκάθαρου στερεοτύπου", όπου οι γυναίκες παρουσιάζονται ως θύματα ή αντικείμενα του σεξ, ενώ οι άνδρες ως δυνατοί ηγέτες. Έπειτα, έγινε λόγος για τα "κρυφά στερεότυπα" τα οποία δεν γίνονται ξεκάθαρα με την πρώτη ματιά, αλλά και για τα στερεότυπα που λειτουργούν ως "χαμένη ευκαιρία", αφού υπάρχει έλλειψη ισόρροπης συμμετοχής στις πηγές. Τέλος, μιλήσαμε για την κατηγορία των στερεοτύπων που "αμφισβητεί τα έμφυλα στερεότυπα". Η συγκεκριμένη κατηγορία εστιάζει στην έμφυλη ανισότητα, στις εναλλακτικές απεικονίσεις των φύλων καθώς και στην ισόρροπη συμμετοχή των φύλων στην είδηση.

Μέσα από την WACC, οργανισμός που προωθεί την επικοινωνία ως μέσο για κοινωνική αλλαγή  (www.waccglobal.org) και την ιστοσελίδα www.mediastgenderstudies.com , μπορούμε να μάθουμε περισσότερες πληροφορίες, όπως και αποκτήσουμε εθελοντική δράση. Επίσης, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το hash tag #whomakesthenews αν θέλετε να αναρτήσετε κάτι σχετικό στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης.